De sprakeloosheid der Dinghen Schilderijen van fijnschilder Eric De Vree

In het centrum van Antwerpen bevindt zich in een historisch patriciërshuis het Museum Mayer van den Bergh met topwerken uit de Middeleeuwen en de Renaissance. In de voorbije wintermaanden exposeerde de fijnschilder Eric De Vree er zijn werken. Het was voor het eerst dat in België de schilderijen van een hedendaags stillevenschilder in een museum getoond werden. Zijn stillevens vinden weerklank in de exuberante bloemenstillevens of weelderig voorziene tafels van zijn oude Hollandse voorgangers als Daniël Seghers, Joachim Beuckelaer, Roelof Koets en Willem van Aelst. De Vree onderscheidt zich van hen door zijn sobere stijl en vormgeving. De Vree definieert het stilleven als een artistieke compositie van voorwerpen met de nadruk op het gebruik van kleur en toon. Stofuitdrukking, het vatten en juist weergeven van de materie blijft een boeiende maar nooit eindigende bezigheid. De Vrees voorkeur gaat uit naar de meest eenvoudige voorwerpen zoals oude werktuigen, keukenbenodigdheden, brood en eieren. Tijdens de opleiding die hij van zijn vader kreeg moest hij geregeld eieren tekenen en schilderen. Hij ontdekte dat de kunst erin bestaat de vorm en de reflectie op een subtiele manier weer te geven zonder dat het hard overkomt. Eieren zullen vaak voorkomen in zijn keuken-stillevens maar daarnaast beschildert hij ook eieren. Materiaaltechnisch levert dat problemen op want het ei kan niet vastgehouden worden. Daarvoor heeft hij een staander met pin ontwikkeld waarop het ei kan ronddraaien. Om er volwaardige stillevens op te kunnen schilderen gebruikt hij nandoe- of struisvogeleieren. Omdat de oppervlakte ervan als porselein is die geen verf vasthoudt en vol oneffenheden zit, moet het ei gladgeschuurd worden zodat de minuscule putjes en bultjes verdwijnen. Die onderlaag is niet beschilderbaar , dus komen er een vijftal lagen gesso op die telkens weggeschuurd worden. Een omslachtig procédé eer je een volwaardige ondergrond hebt die kan beschilderd worden. Dan maakt De Vree een potloodtekening die aan de uiteinden mooi moet aansluiten want het is niet eenvoudig om een vlak ontwerp op een bolvormig oppervlak te tekenen en schilderen. De vormen worden optisch gecorrigeerd naargelang de ronding van het ei. In drie tot vier lagen schilderde hij op een struisvogelei een stilleven met eieren en werd de voorstelling uitgewerkt tot de vereiste toonwaarden op het "schilderei" zijn verkregen. Zowel in zijn schilder-eieren als in de stillevens streeft De Vree naar eenvoud en rust in de compositie en de kleurkeuze. Contrasten bereikt hij door de objecten in warme kleuren te laten afsteken tegen een context van koele grijzen en zachte groenen. “Dat stillevens in de Lage Landen zo’n hoge vlucht hebben genomen, heeft veel te maken met ons Noorderlicht. Wanneer dat in het atelier binnenvalt, ontstaan er zachte overgangen die het werk binnensluimeren.”, aldus De Vree. Het licht zoals het valt op een afgebeten appel, op dieppaarse pruimen of op wijn in een oude roemer met brede voet en noppen , wordt telkens subtiel weergegeven. Zoals in de Hollandse stillevens het zinnebeeldige een belangrijke rol speelde, gebruikt De Vree in zijn werken voorwerpen die voor hem een symbolische waarde hebben. Oude werktuigen die zijn grootvader hanteerde of keukenbenodigdheden van zijn grootmoeder groepeert hij tot een geheel dat het karakter van de persoon weergeeft en als het ware een portret wordt. “Ik vind in alles schoonheid en mijn passie is na tweeëntwintig jaar nog even groot. Als ik naar de bakker ga, zie ik in elk brood of elke sandwich licht en structuur die ik wil vastleggen. Zo’n verslaving kan ongezonde proporties aannemen. Perfectie willen najagen kan zelfs tot waanzin leiden. Maar ik heb geleerd dat ik er vrede mee moet nemen als ik het beste van mezelf heb gegeven.” Bruni Mortier